Η κατανάλωση ενέργειας στα κτήρια αποτελεί το 40% της συνολικής κατανάλωσης ενέργειας στις περισσότερες χώρες. Στην Ελλάδα σύμφωνα με το ΚΑΠΕ το ποσοστό αυτό αυξάνεται στο 70%. Η περισσότερη από αυτή την ενέργεια καταναλώνεται για τη ψύξη και την θέρμανσή τους, λόγω ανεπαρκούς μόνωσης.
Η χρήση των σωστών τεχνικών εξοικονόμησης ενέργειας (όπως η μόνωση) μπορεί να εξοικονομήσει έως και το 80% της ενέργειας που χρειάζεται για την θέρμανση και τη ψύξη ενός κτιρίου.
Σύμφωνα με μετρήσεις που έγιναν για την Ε.Ε.:
-Το 40% της ενέργειας που καταναλώνεται στην Ευρώπη, προέρχεται από τα 160 εκατομμύρια κτίρια της.
-Τα 2/3 της ενέργειας που καταναλώνουν τα κτίρια χρησιμοποιείται για την ψύξη και τη θέρμανσή τους.
-270 δις Ευρώ είναι το ποσό που κοστίζει στην Ε.Ε. η έλλειψη ενεργειακής απόδοσης στα κτίρια κάθε χρόνο.
-460 εκατομμύρια τόνοι εκπομπών CO2 θα μπορούσαν να μειωθούν κάθε χρόνο στην Ευρώπη μέσω τεχνικών ενεργειακής απόδοσης στα κτίρια. Αυτός ο αριθμός ισοδυναμεί με 100 εκατομμύρια λιγότερα αυτοκίνητα στους Ευρωπαϊκούς δρόμους.
Παθητικό σπίτι είναι το σπίτι με μηδενικό ενεργειακό ισοζύγιο. Συγκεκριμένα ένα κτήριο έχει σχεδιαστεί με τέτοιο τρόπο (βιοκλιματικός σχεδιασμός) ώστε η κατανάλωση της ενέργειας που κάνει ο χρήστης του να είναι περίπου ίση με την ενέργεια που παράγει το ίδιο το κτήριο με την μορφή των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Είναι η πιο εξελιγμένη μορφή βιώσιμης δόμησης σήμερα. Η ιδέα του παθητικού σπιτιού αναπτύχθηκε τη δεκαετία του 1980 στη Γερμανία και σήμερα αποτελεί το ταχύτερα αναπτυσσόμενο πρότυπο δόμησης στον κόσμο, με περισσότερα από 20.000 κατασκευασμένα σπίτια.
Βασικοί στόχοι είναι η ελαχιστοποίηση της απαιτούμενης ενέργειας του σπιτιού για δροσισμό και θέρμανση καθώς και το εξαιρετικό περιβάλλον διαβίωσης για τους ενοίκους του.
Αυτό επιτυγχάνεται ως προς την κατανάλωση ενέργειας με την βιοκλιματική κατασκευή του κτηρίου ώστε να αντιμετωπίζεται ο περιορισμός της κατανάλωσης της ενέργειας για την θέρμανση, την ψύξη, την παραγωγή ζεστού νερού χρήσης, τον φωτισμό, μέσω της ενισχυμένης μόνωσης, της εξαιρετικής αερο-στεγανότητας και του ελεγχόμενου εξαερισμού και γενικά την οικονομική λειτουργία των συσκευών του κτηρίου. Ως προς την παραγωγή ενέργειας αυτό γίνεται με την χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (π.χ. τηλεθέρμανση ή γεωθερμία, ηλιακός θερμοσίφωνας, παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από φωτοβολταϊκά στην στέγη του κτηρίου ή από μικρό αιολικό σταθμό).
Υπολογίζεται πως η απαιτούμενη ενέργεια ενός παθητικού σπιτιού για δροσισμό και θέρμανση είναι 15 kWh/m2 το χρόνο, δηλαδή έως και 10 φορές λιγότερη σε σχέση με το μέσο Ευρωπαϊκό σπίτι. Αυτό σημαίνει ότι για τη θέρμανση ενός παθητικού σπιτιού 70 m2 που χρησιμοποιεί φυσικό αέριο, χρειάζονται περίπου 30 ευρώ το χρόνο.
Παθητικά σπίτια μπορούν να κατασκευαστούν σε όλες τις περιοχές, ανεξαρτήτως κλίματος. Ήδη παθητικά σπίτια έχουν κατασκευαστεί σχεδόν σε όλες τις χώρες της Ευρώπης, την Κίνα, την Αυστραλία κλπ., ενώ μελετάται η κατασκευή ενός “παθητικού” ερευνητικού σταθμού στην Ανταρκτική.